Um vefsíðuna

Þessi vefsíða byggist að stórum hluta á ljósmyndum frá útgerð og síldarsöltun þeirra feðga Valtýs Þorsteinssonar og Hreiðars Valtýssonar. Allmikið safn ljósmynda hefur safnast upp á löngum ferli og hefur myndefninu nú verið raðað upp í aðgengilega flokka.

Valtýr Þorsteinsson, sem löngum var kendur við Rauðuvík, var fæddur aldamótaárið 1900. Hann flutti til Rauðuvíkur árið 1928. Hann nam bátasmíði og öðlaðist meistarréttindi í þeirri iðngrein. Hann stundaði í fyrstu búskap, bátasmíði og sjósókn frá Rauðuvík. Um miðjan fjórða áratuginn hóf hann svo síldarsöltun í smáum stíl á Rauðuvík. Hreiðar sonur hans fæddist 1925. Hann byrjaði ungur að starfa við skipasmíðar, sjósókn og söltun. Að loknu Verslunarskóla námi tók hann svo fullan þátt í rekstrinum og varð hægri hönd föður síns. Reksturinn óx svo og dafnaði. Um miðjan sjöunda áratuginn voru í rekstri síldarplön á Raufarhöfn og Seyðisfirði, tvo ný stálskip og fjögur tréskip. Valtýr féll frá 1970 og sá Hreiðar um reksturinn allt til ársins 2001 er aflaskipið Þórður Jónasson EA 350 var selt. Hreiðar andaðist einu ári seinna.

Markmið vefsíðunnar er í meginatriðum tvíþætt. Annars vegar að koma myndefni í örugga geymslu á stafrænu formi; og hins vegar að birta það á opinni vefsíðu til gagns og gamans fyrir áhugasama um síldveiðiskip og síldarsöltun og til upprifjunar um líflegt mannlíf á sjó og landi. Tímabil myndanna er að stórum hluta frá fimmta til sjöunda áratugar, en teygir sig allt til aldamóta fyrir Þórð Jónasson EA 350 Myndaflokkum er raðað nokkurn veginn eftir ártölum, en sum þeirra eru óljós.

Aðal efni vefsíðunnar er því birting mynda og myndbanda, en ritmáli er einnig gerð skila m.a. með blaðaúrklippum. Saga útgerðar og söltunar kemur aðeins fram í einfaldri uppröðun ártala framkvæmda (sjá hér að neðan) Í einstaka tilvikum hefur verið farin sú leið að nafngreina fólk á myndum, en það mætti huga að því.

Ljósmyndirnar eru úr safni fjölskyldunnar. Margar þeirra eru teknar af Valtý Þorsteinssyni, Hreiðari, Valtý Þór eða öðrum í fjölskyldunni. Annarra myndasmiða er getið liggi það ljóst fyrir, en margar myndir hafa óljósan uppruna. Örfáar myndir eru merktar atvinnuljósmyndurum og er þess þá getið. Tæknileg úrvinnsla ljósmynda var í minnsta lagi, en minniháttar breytingar á lýsingu, skerpu og skurði voru þó gerðar Varðandi meiri lagfæringar þá færi best á því að fara í frumgögnin. Allmargar blaðagreinar fljóta með, en bent er á tímarit.is eða aðra miðla til nánari leitar.

Valtýr Þór Hreiðarsson safnaði og vann úr gögnum, færði í stafrænt form og skráði upplýsingar í rituðum texta. Varðandi endurbætur eða athugasemdir þá er best að snúa sér til umsjónarmanns vefsíðu, sem er Hreiðar Þór Valtýsson. Vefsíða búin til og viðhaldið af Joon Van Hove. Vefsíðan var opnuð í febrúar 2025.

STIKLAÐ Á STÓRU

Feðgarnir á kontórnum í Fjólugötu, á sjötta áratugnum

Útgerð og síldarsöltun Valtýs Þorsteinssonar og Hreiðars Valtýssonar

SÍLDARSÖLTUN OG FISKVINNSLA

• 1928-1943 Útgerð og smíði smærri báta og síðar síldarsöltun seinni árin á Rauðuvík.
• 1951-1957 Aðkoma að vinnslu (síldarsöltun/frysting) í Njarðvík.
• 1950-1963 Síldarsöltun á Hjalteyri. Saltaðar 27 þúsund tunnur.
• 1961 Síldarsöltun á Siglufirði. Saltaðar 5 þúsund tunnur á hluta Sunnuplans.

Norðursíld hf - Raufarhöfn

• 1950-1968 Síldarsöltun á Raufarhöfn. Á öllu tímabilinu voru saltaðar 138 þúsund tunnur.

• 1950-1958 Bryggja leigð af Kaupfélagi Norður Þingeyinga. Bryggjan stækkuð og 2ja hæða verbúð reist.

• 1958-1968 Á nýjum stað var byggð bryggja, steypt plön og síldarvinnslutæki sett upp. Talsverð uppbygging var á næstu árum, m.a. var byggt tveggja hæða steinhús. Árið 1966 var reist hús á bryggjunni yfir söltun og flokkunarvélar. Fasteignir og bryggja urðu verðlaus að mestu eftir að síldin hvarf 1968. Blómlegur rekstur á nýjum stað á Raufarhöfn varði aðeins í 10 ár.

• 1968 Síldarsöltun á hafi úti við Svalbarða í færeysku leiguskipi. Saltaðar voru 7.500 tunnur um borð í tveim ferðum og síldartunnunum landað á Raufarhöfn. Djörf tilraun, en allt gekk að óskum.

Norðursíld hf - Seyðisfirði

• 1960-1988 Síldarsöltun á Seyðisfirði og rekstur hraðfrystihúss. Saltaðar 182 þús tunnur alls.

• 1960 leigði fyrirtækið söltunarbryggju í bænum og hóf síldarsöltun.

• 1961 var keypt húseign/lóð við Strandveg sem er yst í bænum. Byrjað var á framkvæmdum við bryggju, söltunarplan, verbúð og mötuneyti árið eftir og þeim að mestu lokið árið 1963. Söltun hófst nú á nýjum stað. Á tímabilinu 1960-1969 voru saltaðar 80 þúsund tunnur af Norðurlandssíld.

• 1966 hófst smíði hraðfrystihúss við Strandveginn og tók það til starfa 1968, en þá var sumarsíldin horfin. Bolfiskvinnsla varð síðan undirstaða í rekstri frystihússins. Haustsöltun síldar af miðunum við Suðausturland hófst 1975 og var stunduð til ársins 1988. Á því tímabili voru saltaðar 102 þúsund tunnur. Árið 1988 keypti Fiskvinnslan á Seyðisfirði allt hlutafé Norðursíldar.

ÚTGERÐ TRÉ- OG STÁLSKIPA

TRÉSKIP

• Gylfi EA 628 smíðaður á Akureyri 1939. Gylfi var seldur 1966

• Garðar EA 761 einn af raðsmíðuðum Svíþjóðarbátum kom hingað 1946. Stofnað hlutafélag um bátinn á Árskógsströnd. Valtýr keypti flesta hluti á næstu árum. Garðar var seldur 1965

• Akraborg EA 50 var keypt frá Svíþjóð síðla árs 1946 Akraborg varð úrelt til veiða og var sökkt norður af Flatey (Grímseyjarsundi) 1978

• Gylfi II EA 150 var smíðaður 1956 á Akureyri. Helmings meðeigandi var Svavar Sigurjónsson skipstjóri. Gylfi ll var seldur 1966

STÁLSKIP

• Ólafur Magnússon EA 250 var smíðaður í Noregi 1960. -Eitt fyrsta íslenska nótaveiðiskipið með kraftblökk og jafnframt eitt fullkomnasta síldveiðiskip á þeim tíma. 1965 var skipið lengt um 2,5 metra í Noregi. Seldur 1983 Nirði hf sem var í eigu KEA

• Þórður Jónasson EA 350 var smíðaður í Noregi 1964, helmings eigandi var Sæmundur Þórðarson skipstjóri. Að líkindum stærsta og fullkomnasta nótaveiðiskip á síldveiðum það árið. Eignahluti Sæmundar var útleystur til útgerðar VÞ árið 1970. Þórður var tvisvar lengdur árin 1973 og 1986, um 9 metrar alls. Þórður var einnig yfirbyggður og fékk nýja öfluga vél, nýja brú og margt fleira. Á árunum 1998/2001 kaupir SR-mjöl öll hlutabréf í útgerðinni. Með þessari sölu til SR er útgerð og rekstur Valtýs Þorsteinssonar og Hreiðars Valtýssonar úr sögunni. Hörður Björnsson var farsæll skipstjóri hjá útgerðinni í 40 ár. Fyrstu árin á Ólafi Magnússyni og síðan á Þórði í 32 ár. Skipið, sem bar síðast nafn Harðar Björnssonar, var siglt til niðurrifs í Belgíu árið 2021.